Dentistas e ciruxanos d´a boca "Galeguizando Galicia"...alá polo século XIX

Anuncio de M.R. Lapela en A Monteira (Lugo)  1889

Descoñezo si Xosé González Martínez ("Pepe de Redondela") ou os membros e directiva da Irmandade da Sanidade Galega (ISAGA) ou os do colectivo Galeguizar Galicia, xa tiñan noticias destes dentistas de Lugo e Ourense que usaban a lingua galega nos anuncios que publicaban nalgúns xornais de Galicia a finais do seculo XIX.

Valga ista entrada pra, dalgún xeito, adherirnos dende  o blog  "Diario de un médico de guardia" ao Homenaxe a Xosé González que Galeguizar Galicia organiza o 31 de marzo no Castelo de Soutomaior (Pontevedra). Pra os leitores do blog que non saiban quen é a figura homenaxeada, deixamos un enlace a un breve artigo que escribiu hai uns días en www.praza.gal o médico Pablo Vaamonde sobor da traxectoria e traballo feito por Pepe de Redondela, o cal "Nas últimas décadas fixo unha labor de gran trascendencia para “galeguizar Galicia”, en defensa da cultura e da lingua propia"(tomado do artigo "Xosé González, un dos imprescindibles", por Pablo Vaamonde ( ver)), 

 Así, o dentista Manuel Rodríguez Lapela, que parece foi nado en Portomarín-Lugo, publicou moitos anuncios (cun toque de humor) en galego no semanario "A Monteira", un xornal en lingua galega editado en Lugo entre 1889-1890.

Tiña a sua consulta na rúa San Pedro 19 da cidade de Lugo naqueles anos, ainda que logo tivo gabinetes noutras rúas da cidade alomenos ata 1912.

Anuncio de M.R. Lapela en A Monteira, xaneiro 1890

Anuncio de M.R. Lapela en A Monteira, xaneiro 1890

Mais tamén en Ourense houbo dentistas e outros médico que se anunciaban en galego a finales do século XIX.. (Ao igual que no caso de Lapela no periódico A Monteira, ra un galego non moi do século XXI, diagmos pouco normativo... pero a intención vale).. Así foi o caso do dentista Antonio García del Villar, quen en 1894-1895 no diario As Burgas, editado en Ourense, facía publicidade en galego do seu gabinete dental na rúa do "Estetuto, 2" (penso que era a rúa Instituto, 2..actual Lamas Carvajal)... Neste semanal ourensán e nos mesmos números, podemos ler anuncios en galego do oculista Alonso Hernández, con gabinete na rúa Alba número 9.

Publicidade das consultas do dentista A. García del Villar e do oculista F Alonso Hernández. Periódico semanal As Burgas, 1895 (Ourense)

Retrato de A,García del Villar (Arquivo familia García Péza, Ou)

Publicidade das cosnultas do dentista A. García del Villar e do oculista F Alonso Hernánde, publicada no semanario As Burgas, 1895 (Ourense)

HOMENAXE AO DOUTOR E POLÍTICO GALEGUISTA MANUEL PEÑA REY. En Ourense, 28 de Novembro 2015. V ASEMBLEA XERAL DA IRMANDADE DA SANIDADE GALEGA (ISAGA) 2015

´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´´

V ASEMBLEA XERAL DA IRMANDADE DA SANIDADE

 GALEGA (ISAGA) OURENSE 2015

HOMENAXE AO DOUTOR E POLÍTICO GALEGUISTA MANUEL PEÑA REY (Viascón, Cotobade, Pontevedra, 1889–Ourense, 1957).

http://www.isaga.eu/

Data: 28 de novembro de 2015, sábado.

Lugar: PARANINFO do INSTITUTO OTERO PEDRAYO.

11.30 horas: Colocación dunha placa no edifício onde exerceu a profesión como médico xinecólogo o doutor Peña Rey. Parque San Lázaro.

12.30 horas: Acto de homenaxe e incorporación de novos irmandiños.

Guión do acto:

Presentación do acto a cargo de Carmen Pérez Vaquero e Carlos Eirea.

- Apertura a cargo do alcalde de Ourense ou representante municipal no acto.

- Intervención de Xaquín Monteagudo, presidente da Asociación de Funcionarios para a Normalización Lingüística.

-Intervención de Xosé Luís Álvarez Prieto, membro da coordinadora de ISAGA.

-Incorporación de novos irmandiños, imposición de becas, lectura e sinatura do compromiso.

-Intervención de David Simón Lorda (médico psiquiatra): "Semblanza do doutor Manuel Peña Rey, médico xinecólogo e militante galeguista.".

-Intervención de Manuel Peña-Rey Bouzas (médico e dirixente do Partido Comunista), fillo do homenaxeado.

-Intervención do secretario xeral de Política Lingüística, Valentín García Gómez.

-Actuación musical.

14.00. Peche do acto

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

Anuncio de Clínica Dr. Manuel Peña Rey (Ourense) na  revista NÓS (años 20). (Arch. Xosé Lois Carrión). O Dr. Manuel Peña Rey (Viascón, Cotobade, Pontevedra, 1899–Ourense, 1957) foi xinecologo, director do Hospital Provincial, presidente do Colegxo de Médicos e unha importante figura do Partido Galeguista en Ourense durante os anos da Segunda República

Debuxo de Castelao, anos 20.

Anuncio de Clínica Dr. Manuel Peña Rey na  revista NÓS (años 20). (Arch. Xosé Lois Carrión).

Dr. Manuel  Peña Rey(Viascón, Cotobade, Pontevedra, 1889–Ourense, 1957). , anos 50 (Arch. familiar)

Programa Fiestas Corpus 1924, Ourense. 
Publicidad Sanatorio Quirúrgico Manuel Peña Rey y José Mosquera 
Folleto. (Colecc. particular ARCH. Diario Medico de Guardia)http://diariodeunmedicodeguardia.blogspot.com.es/2013/06/fiestas-de-ourense-y-publicidad.html

Debuxo del Álbum "Fradel da guerra", de X. Conde Corbal.

"Manuel Peña Rey fue destituido en agosto de 1936 de su puesto de médico y de director del Hospital Provincial de Ourense, junto con el doctor Vázquez de Parga. Es nombrado para sustituirlo como encargado de la Sala de Obstetricia y Ginecología del Hospital el médico Manuel Pol Piñeiro.

Detenido el 28 de octubre de 1937 estuvo encarcelado en Ourense en O Carballiño por breves períodos entre 1937 y 1938. Se libra de ser fusilado a través de recomendaciones de amigos y conocidos, pero el TRRP de A Coruña mantendrá abierto su expediente hasta bien entrados los años cuarenta0 además de someterle a restricciones para trabajar y obligarle al pago de diferentes multas y contribuciones “voluntarias” de 5.000 pesetas para el Ropero de Guerra, o “renuncias voluntarias” a cantidades elevadas (10.000 pesetas) que le adeudaba la Diputación provincial, etc.... Según el informe del Comisario Jefe de la Comisión de Investigación y Vigilancia de Orense de 26 de octubre de 1940, que figura entre la documentación de su expediente de Responsabilidades Políticas, el doctor Manuel Peña Rey estaba afiliado al Partido Galeguista y era socio de la Agrupación de Oficios Varios en la Casa del Pueblo. Había sido apoderado del Frente Popular en 1936 “pactando con aquel y trabajando con denuedo en pro de la Independencia de Galicia, lo que dio lugar a discusiones en su partido”.

Testificaron a su favor durante la instrucción del Expediente de responsabilidades políticas diversas personas como Antonio Saenz Díez. Celso de la Torre o el doctor Luis Santos Ascarza (quien con fecha 11 de diciembre de 1940 defiende ante el Tribunal la integridad moral y profesional del doctor Peña).

La sentencia del TRRP de A Coruña de fecha 9 de abril de 1941 lo declara incurso en responsabilidad política, le impone cinco años de inhabilitación especial para cargos públicos de mando, confianza y directivos, y le condena al pago de 500 pesetas.

Tardará más de ocho años en ser rehabilitado – lo hará el Gobernador Civil Vicente Muñoz Calero, por intereses personales derivados de la necesidad de precisar la asistencia del médico Peña Rey para atender a un familiar cercano–" (tomado de libro "Médicos Ourensanos Represaliados en la Guerra Civil y en la Posguerra. Historias de la -longa noite de pedra" (2010),  David Simón Lorda, Fundación Dez de Marzo/Concello de Ourense).

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------

OUTROS LINKS:

Nombres e historias de la Obstetricia y la Ginecología en Ourense: De Manuel Peña Rey (1918) al Congreso de la Sociedade Galega de Obstetricia e Xinecoloxía (2011)

http://diariodeunmedicodeguardia.blogspot.com.es/2011/04/nombres-e-historias-de-la-obstetricia-y.html

http://diariodeunmedicodeguardia.blogspot.com.es/2011/10/publicidad-sanitaria-en-la-revista-nos.html

Dende o Blog de Pablo Vaamonde

http://pablovaamonde.blogspot.com.es/2015/11/isaga-homenaxea-en-ourense-ao-doutor.html

Doutor Antón Beiras e a Irmandade da Sanidade Galega

La asociación IRMANDADE DA SANIDADE GALEGA (ISAGA) ha organizado este pasado fin de semana un homenaje al Dr. Antón Beiras García (1915-1968)en Vigo.  Reproducimos a continuación algunos artículos  (uno de Manuel Bragado en Faro de Vigo y otro del dr. Sánchez Salorio en La Voz de Galicia) aparecidos en prensa acerca de este oftalmólogo vigués que fue un activo antifranquista ( con militancias en el PC y en el galeguismo cultural).

++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++

http://www.farodevigo.es/opinion/2013/03/04/doutor-anton-beiras/767571.html

Doutor Antón Beiras

Manuel Bragado

04.03.2013 | 07:30

Foi moi oportuna a homenaxe da Irmandade da Sanidade Galega e o Colexio Oficial de Médicos da provincia de Pontevedra en memoria da figura humana e intelectual do doutor Antón Beiras García. Dende o sábado, unha placa no número 22 da rúa Policarpo Sanz, onde tivo no primeiro piso a súa consulta, lembrará a figura deste oftalmólogo galeguista falecido hai corenta e cinco anos. Foi o doutor Antón Beiras un comprometido militante antifranquista nas filas do Partido Comunista, amante do deporte da vela na ría nosa a bordo do seu bote de madeira "Ultreia", membro do primeiro consello de administración da editorial Galaxia, investigador destacadísimo no eido da Estraboloxía e creador do sinoptóforo de televisión, que bautizou con retranca como "Vigoscopio". O mesmo Beiras a quen moitos vigueses lembrarán polo feito de ser o compañeiro da pedagoga Antía Cal, a fundadora do Colexio Rosalía de Castro, outra figura extraordinaria e irrepetible.

Pertencente á xeración das Mocidades Galeguistas, viviu Beiras durante a Guerra Civil e os anos de dura Posguerra o drama interior dos galeguistas organizados que nunca renunciaron ás súas conviccións. Instalado en Vigo dende o ano 1950, dúas iconas presidían a súa consulta no primeiro piso do edificio Sanchón (o mesmo onde no terceiro tiña as súas oficinas a revista "Industrias Pesqueras" de Valentín Paz Andrade), unha fotografía do doutor Nóvoa Santos e unha estatuíña de Castelao, que acabara de finar en Buenos Aires. Ambas pezas que amosaban as dúas angueiras que moveron a súa vida, o seu inequívoco afán como investigador médico e o seu compromiso coa lingua e cultura de Galicia. Actividades que Beiras soubo integrar con enorme coherencia no seu comportamento familiar, social e profesional. Emporiso, a familia Beiras-Cal foi, probablemente, a primeira en educar aos seus fillos en galego, como o doutor Beiras foi tamén o primeiro en publicar en galego un texto científico tras o alzamento franquista, un auténtica proeza para aquel ano 1958, no que Ramón Otero Pedrayo impartira a súa primeira clase en galego (dende 1936), no día da súa xubilación como catedrático da Universidade de Santiago.

Abraia hoxe a lucidez argumentativa daquel artigo, "Ensaios para mellorar os resultados terapéuticos no estrabismo", publicado en "Referatas", a revista da Academia Médico Quirúrgica de Vigo. Antón Beiras defendía no seu limiar a lingua galega como "vehículo axeitado para ser instrumento de todos os saberes", ao tempo que salientaba as achegas dos médicos ao labor da súa promoción, citando a doutores como Pondal, Leiras Pulpeiro, Rodríguez Seoane ou ao propio Castelao. Neste artigo, o doutor Beiras propoñía que os médicos "honrasen a propia fala, escribindo nela as súas observacións e experimentos", así como tratando de expresarse en galego cos seus pacientes coa intención de "identificarse e chegar ao pobo que pertencen, sen renunciar, ao senso universal da ciencia". Ambas propostas normalizadoras para a nosa lingua que, transcorridos cincuenta e cinco anos, non perderon vixencia ningunha.

Outra grande proeza do doutor Beiras foi a creación do Vigoscopio, co que culminou a súa investigación do tratamento do estrabismo, a doenza do ollo virollo, mediante o tacto, seguindo as teorías do oftalmólogo polaco doutor Starkiewicz, sen fármacos nin intervención cirúrxica. Unha achega relatada con todo detalle por Alejandro Otero Davila, un dos seus colaboradores máis achegados, en "Antón Beiras. La mirada certera" (2009), un libro esencial para profundizar na figura do oftalmólogo galeguista. Unha tarefa de investigación aplicada que iniciara coa creación doutros aparellos como o quinepleoscopio (1958) e que culminou cos diversos prototipos do sinoptóforo de televisión (Vigoscopio), o primeiro presentado en 1963 no Congreso de Telecomunicacións realizado en Madrid, o segundo no Congreso Internacional de Oftalmoloxía celebrado en París en 1965 e o terceiro e cuarto, o definitivo, nos anos 66 e 67, cando xa estaba instalado na Clínica-Taller do Colexio Hogar de San Roque. Os primeiros traballos desenvolvéronse nas instalacións da ETEA en Teis, daquela na punta do traballos das telecomunicacións, contando co financiamento da Caixa de Aforros de Vigo, que quedou coa patente e coa propiedade dos aparellos. Seguro que non debeu ser doado ao doutor Beiras convencer ao alcalde Portanet e aos responsables da caixa de que "a investigación non é un gasto, senón un investimento de futuro, imprescindible para o progreso da humanidade", argumentos do investigador humanista que non perderon vixencia. Antón Beiras, o iluminado, como foi despedido agarimeiramente en "Faro de Vigo" por Darío Álvarez Blázquez, merece toda a nosa admiración.

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++

La Voz de Galicia 

Antón Beiras na memoria e no corazón

01/03/2013

A Irmandade da Sanidade Galega celebra en Vigo un acto na honra de Antón Beiras.

Manuel Sánchez SalorioE pídeme unhas verbas sobre quen foi o meu amigo e tamén compañeiro de aventuras e desventuras naquela súa orixinal invención para tratar o estrabismo que o propio Antón bautizou como Vigoscopio. Se agora pecho os ollos e abro a porta ao fluír das lembranzas, Antón aparece como un varón maduro, mesmo atlético, que non para de moverse. Movendo sempre aqueles seus ollos de miope, explorando incesantes todo o seu arredor. Lembro tamén e sobre todo a súa simpatía e a súa vitalidade. Esa forma particular da vitalidade que é a enerxía. Beiras era compacto, obstinado, enérxico e moi seguro de si mesmo pero a súa personalidade nada tiña que ver coa que é propia dun tipo duro. A solidariedade cos demais e mesmo as veces unha inesperada tenrura rompían ese posible perfil de dureza.

A capacidade de comunicación cos demais facía que esa súa vitalidade fora contaxiosa. Resulta ben curioso o que nos ocorre no trato cos demais. Benedetto Croce deixou dito que «pelma é aquel que nos quita a soidade sen darnos a compañía». Hai persoas que tan só saudalas percibimos que dentro de nós o ánimo se volve máis forte e que nos medran as ganas de vivir e de facer cousas importantes. Pola contra, hai outras que con só velas éntranos un xeito de preguiza.

Antón Beiras era o prototipo desa vitalidade contaxiosa. E iso era o que o facía orixinal, irrepetible. Nas conversas con Eckerman hai un momento no que se conta a visita de Napoleón a Goethe en Weimar. Eckerman pregunta: ¿cómo era, que aspecto tiña? E Goethe contesta: era sempre el, se vía que era el. Iso é todo. Valeu a pena telo coñecido.

Se alguén me preguntase como era Antón Beiras eu tamén diría: era el, sempre se vía que era el. Non se parecía a ninguén. Valeu a pena telo coñecido.

Antón foi o primeiro galeguista optimista que eu coñecín. Despois souben que tiña sufrido persecución e cadea pero endexamais o seu discurso foi o da queixa ou do vitimismo. Un día regaloume un exemplar da primeira edición de Sempre en Galiza. Agora búscoa na biblioteca e leo a dedicatoria: «A M.S.S. nestes días de alboradas dos pobos do mundo. Fraternalmente». Esa era a fonte da enerxía da Antón Beiras: a fe e a esperanza na alborada. Porque foi el quen -¡hai máis de cincuenta anos!- me fixo entender o que Sempre en Galiza significa. Sempre Antón Beiras andará pola miña memoria e o meu corazón.

+++++++++++++++

HAY MUCHA MAS INFORMACION SOBRE VIDA Y OBRA DEL DR. ANTÓN BEIRAS EN : http://antonbeiras.com/