Fisterras atlánticas (libro de Santiago Lamas)

http://www.editorialgalaxia.es/imxd/noticias/imx/1337670574montaxe_fisterras.jpg

Nuevo libro del ensayista y psiquiatra ourensano Santiago Lamas.

(información y fotos tomadas de www.editorialgalaxia.es)

Fisterras atlánticas

Lamas, Santiago

Un mangado de textos arredor da xénese e formación da idea de nación e das concepcións diferentes da identidade social

A elaboración identitaria, tanto desde o punto de vista do simbólico coma desde a vertente do factual, é esmiuzada con xeito e atinada diagnose por Santiago Lamas nunha sucesión de cinco ensaios que constitúen a cerna do libro. Tamén sobre a identidade, mais vista desde a súa "patoloxía", no caso do Don Xoán, e a partir da súa sintomatoloxía, no caso da invención da paisaxe e no da novela policial, tratan as outras "lecturas" -nos dous sensos: interpretacións e leccións- que achegan lectores e lectoras ao proceso de pensamento, ao seu desenvolvemento ou busca curiosa e interesada na cultura como realidade asemade simbólica e actuante.

A radiografía do sedutor, os himnos e as bandeiras, a xenética das orixes e as viaxes en procura da identidade, a "recreación" do pasado, a invención da paisaxe como esencia e a novela negra como retrato social enxérganse, pois, neste libro coa nidia perspectiva de quen efectivamente escribe dende o cabo do mundo.

---------------------------------------------------------------------------------------------------

http://www.editorialgalaxia.es/imxd/noticias/imx/1337670574montaxe_fisterras.jpg

23-05-2012

Entrevista con Santiago Lamas 

Un dos ensaístas máis activos e orixinais, que vén de publicar Fisterras atlánticas, libro que leva como subtítulo 'Lecturas dende o cabo do mundo'

Precisamente desa combinación intelixente e interesante de ideas que suxire o cualificativo "atlántico" e a da ollada desde un lugar concreto, que no caso do autor é a Galicia borrosa dun dos seus libros anteriores, fálase nesta entrevista.

P- O seu libro leva como subtítulo a frase "Lecturas dende o cabo do mundo" e, por outra banda, vostede é psiquiatra, ¿podería explicar a súa idea de "lectura" e se ten relación coa diagnose como "arte de descubrir e interpretar os signos"?

R- Xa non son psiquiatra; fun psiquiatra e non teño morriña ningunha do oficio e penso, como o meu colega Antonio Lobo Antunes, que a psiquiatría é de pouca axuda para comprender a natureza humana que é o que hoxe me interesa. Antunes cita a outro colega, Sampaio, que di que os psiquiatras son "luxos tristes". Estou de acordo. Sempre me pareceu que a frase de Barthes, a literatura contén todos o saberes aínda que de forma non científica, era moi acertada e revela como a literatura, (e a xenética, epixenética ou a neurobioloxía) axuda mellor que a psiquiatría, a entender a natureza humana aínda que sexa de xeito non formalizado..

Eu, o que son, máis que calquera outra cousa, é un lector, o que pasa é que teño a impresión cando vexo as bibliografías, que moito do que eu leo, falo de Galicia e do galego, non é o que len os demais e como penso que poden ser lecturas de certo interese para o que pasa no país, procuro transmitilas aínda que moitas veces teña que meterme en asuntos dos que sei pouco, pero iso é algo, coido eu, que se pode permitir nun ensaio. Se estes ensaios-lecturas teñen algo de interese, a pesar das súas máis que probables eivas e erros, xa virán os especialistas, a poñer orde, matizar e corrixir.

No que se refire á cousa semiolóxica e a "lectura" e a diagnose, sen dúbida algo ten que ver co meu antigo oficio. É cousa vella pero creo que, tal como hoxe pensamos estes asuntos, vén dos tempos de Rokitanski, un médico vienés que a mediados do XIX tomou a decisión de autopsiar a todos os pacientes falecidos hospital de Viena. Os médicos que facían os diagnósticos e recollían os signos e síntomas tiñan logo que comprobar nas autopsias a veracidade do que diagnosticaban na clínica. A semioloxía tivo así algo sólido no que fundamentarse. Ese foi o motivo polo que a Escola Vienesa de Medicina se fixo famosa en todo o mundo pois podía alicerzar de maneira precisa a correlación entre os síntomas e os datos da autopsia. Freud e Arthur Schnitzler, os dous médicos, foron discípulos de Rokintanski e con el descubriron que baixo as aparencias clínicas había unha verdade agachada. O que é certo, é que todos os pacientes, pero de xeito fundamental os psiquiátricos, traen ás consultas narrativas de medo, de persecución, de grandeza, de celos, ou como no caso da histeria, síntomas que son expresión doutra cousa, así que hai que "ler" esas narrativas, recoñecer cal é o verdadeiro "argumento" delas e facer con esas narrativas algo semellante a unha crítica literaria ou mesmo reescribilas dándolle outro final máis axeitado, que faga sufrir menos ao "narrador" paciente que as creou. Pero cómpre non esquecer que non todo son narrativas e aí está Rokintanski para nolo facer lembrar.

P- A situación "atlántica", á que vostede lle dedica unha parte importante dos ensaios do libro, e a perspectiva implícita na frase "dende o cabo do mundo", ¿inflúen no xeito de ler e escribir? ¿Como se poderían describir os efectos desa influenza?

R- Non sei se aínda hai fisterras ou cabos do mundo nos tempos da internet. Eu acabo de falar co meu fillo que vive en Lisinga, Mozambique, a 2000 quilómetros de Maputo, no interior, e está moi ben informado do que pasa en Europa, España e Ourense pois aínda que vive nunha pequena aldea teñen teléfono móbil e internet, cando vai, claro que non sempre é o caso. É, penso eu, unha especie de herdanza de tempos antigos, de cando éramos de certo unha fisterra, que deixou pousos nos modos de ser e de sentir. Nese sentido fomos o cabo do mundo para os mediterráneos pero polo que se vai sabendo, nunca estivemos illados aínda que as nosas viaxes seguiran os meridianos. O que non tivemos ata hai pouco, uns séculos máis ou menos, foi un Oeste coñecido pero o norte e o sur coñecíamolo bastante ben. Ollamos para o que Otero Pedrayo chamaba o mar e o vento céltico. Agora, se falamos de viaxes con presenza física, segue vixente o que dicía Risco: a Galicia, vaise de pé feito, non se pasa por ela. Non temos moitas fronteiras como Austria, ou Suíza ou Francia.

P- Outros ensaios do libro dedícaos vostede ao Don Xoán e mais á novela policial galega; ambos e dous, ¿poderían ser lidos ou interpretados como síntomas e, nese caso, cal é a interpretación ou lectura que vostede fai deles?

R- A novela policial de enigma foi como en boa medida cousa de médicos coma Conan Doyle, que se inspirou, como é sabido, nun medico para o seu Holmes, quen tiña ademais como axudante, menos espelido, iso si, outro médico, Watson. Os facedores de perfís que se ocupan dos asasinos en serie tamén son (ou eran) médicos. A novela negra e xa outra cousa, máis de "sociólogos" que de médicos, pero nun mundo con poucos referentes sólidos, imprevisible e aberto, a novela policial, ademais do seu interese literario e de que con ela se pode contar calquera cousa, achega un roteiro para enfrontar posibles situacións perigosas, como se estivesemos nun simulador de voo onde nos preparamos para anticiparnos a posibles situacións de risco, sen riscos. Pode ser un síntoma no sentido de que cando a sociedade é incerta inzan estes relatos policiais "negros", non os de enigma, que, paréceme a min, son máis acaídos coas sociedades estables. O Don Xoán interesoume pola máis que probable orixe galega do mito e polos parvos e noxentos sucedáneos que ateigan hoxe as revistas rosas e marelas e os programas de telelixo. Dicía Antón Risco que cada época ten os seus donxoáns. Os de hoxe, dan noxo. Nin sequera saben ser malvados e funcionar como referentes sociais negativos.