martes, 26 de julio de 2011

La visita del médico Eladio Vázquez Quiroga (Ourense, julio de 1884)

Cajas Sanidad y Beneficencia. 1884. Archivo Municipal de Ourense.
Traemos hoy al blog un documento depositado en el Archivo Municipal de Ourense y que viene a ser la "agenda de consulta domiciliaria" de un día de julio de 1884 de uno de los médicos de la Beneficencia Municipal de Ourense, el doctor Eladio Vázquez Quiroga. Por los datos que hemos consultado en el Archivo, este médico entró a trabajar en 1883 como médico de la Beneficencia Municipal de la ciudad de Ourense y lo fue hasta al menos el año 1899. Fue presidente de la Comisión Interina del Colegio de Médicos en 1898. 
Fiebres intermitentes, Fiebres eruptivas de la infancia (sarampión y varicela), Calenturas gástricas, Tos convulsiva-tosferina, Cólicos hepáticos... conforman la panoplia de diagnósticos de ese día de visitas de consulta a domicilio.
Aún sabemos poco de las trayectorias vitales y profesionales de muchos de los galenos ourensanos que ejercieron en el período clave de la Restauración en la ciudad, entre ellos el profesional sanitario que hoy traemos al blog. El gran erudito y escritor ourensano Ramón Otero Pedrayo en una de sus columnas del periódico La Región nos hizo una breve semblante de dicho galeno:

"Don Eladio era alto, fuerte, reídor, hablador, inteligente, gran caballista , fumador, liberal de carácter y de partido, campechano, cortés... No se acostaba hasta después de la salida del sol. Se levantaba a la hora de comer, y luego consultaba y visitaba durante la tarde..
Como médico municipal y dado su carácter era popularísimo en el contorno de Orense, que recorría diariamente a caballo…"

Esperamos poder ofrecer en el futuro más datos e imágenes/retratos de otros galenos de la Beneficencia Municipal de aquellos años ( Augusto Nóvoa, José María Rivera Barreiros, Emilio Meruéndano Pérez...).

"Medicina de campaña. Parto" (1950). Foto de Ph.Charbonnier.Tomado de
http://www.agathegaillard.com/Jean-Philippe%20Charbonnier.html
Médico rural en Allariz (Ourense). ¿Dr. Lorenzo?¿Años 40?.
Foto de la Biblioteca Diputación Provincial de Ourense


miércoles, 20 de julio de 2011

Recetas médicas (II): de la Beneficencia de Ourense en 1936 al Catálogo farmacéutico de la Xunta 2011

AMOurense. Carpetas Sanidad Municipal. 1936 Recetas Beneficencia

AMOurense. Carpetas Sanidad Municipal. 1936 Recetas Beneficencia


Hospital Provincial de Ourense, hacia 1931
Recetas Beneficencia, Ourense 1936: 
En 1936, pocos meses antes del inicio de la Guerra Civil ya estaban operativas en el Hospital Provincial de Ourense las consultas públicas de atención especializada para personas atendidas por la Beneficencia (Provincial o Municipal). La iniciativa salió adelante entre 1931 y 1933, promovida por el Diputado provincial Visitador del Hospital, el socialista Manuel Suárez y también por médicos como  el ginecólogo y director del Hospital Provincial, el Dr. Manuel Peña Rey. Manuel Suárez  será el alcalde de la ciudad en el período inmediato al inicio de la sublevación militar de 1936 y será asesinado en 1937 tras sufrir consejo de guerra. La iniciativa de abrir dichas consultas fue muy criticada por parte de algunos médicos de la ciudad. Arriba mostramos varias imágenes (tomadas del Archivo Municipal de Ourense) de recetas de las Consultas Públicas del Hospital Provincial de la primavera del año 1936.  


Recetas, Catálogo Farmacéutico Xunta de Galicia 2011:
En torno al Catálogo Farmacéutico de la Xunta de Galicia continúan publicándose columnas de opinión y noticias en torno a la polémica generada respecto a este tema. Reproducimos a continuación un post del blog de Pablo Vaamonde sumamente ilustrativa. Pablo Vaaamonde es médico de atención primaria de A Coruña y fue director xeral de asistencia sanitaria del Sergas en la legislatura autónomica 2005-2009 en la Xunta de Galicia (gobierno PSOE-BNG).
++++++++++++++++++++++++++++

  • Catálogo: o que importa é a propaganda 
  • http://pablovaamonde.blogspot.com/2011/07/catalogo-o-que-importa-e-propaganda.html
  • Vaia por diante unha afirmación rotunda: emprego moito os medicamentos xenéricos na consulta e defendo a diario diante dos pacientes a eficacia e seguridade dos mesmos. Nos anos noventa eu escribía artigos e falaba en público a favor destes fármacos, pero Feijóo (alto cargo na Consellería de Romay) non facía nada por promover o seu uso. Galicia foi sempre a comunidade con menor consumo de xenéricos. Mentras noutras autonomías impulsaban proxectos nese sentido, aquí os sucesivos conselleiros do PP non fixeron nada.Foi o goberno de progreso o que informatizou as consultas, implantou a historia clínica informatica (Ianus) e a receita electrónica, elementos clave para racionalizar o uso dos medicamentos (ferramentas xa utilizadas con éxito noutras comunidades, que non precisaron vulnerar a legalidade nin retar ao goberno central para procurar os seus obxectivos). Despois de anos de desatención o PP local, agora gobernante, dibuxa un escenario catastrofista, anuncia que o gasto en farmacia pon en risco asostibilidade do sistema sanitario e saca da manga un Catálogo Priorizado de Productos Farmacéuticos. Aplicouno desde primeiros de ano, sen escoitar as advertencias do Ministerio sobre a invasión de competencias. Esquecen que os gobernantes tamén teñen que respectar as leis e as regras do xogo democrático. Non se cuestiona o obxectivo desta medida, pero sí o procedemento. Impoñer este catálogo restritivo de xeito unilateral só se entende como un xogo desleal de política partidaria que pretende, sobre todo, xenerar problemas co goberno central e procurar o rédito electoral.
  • De non presentar recurso de inconstitucionalidade o Ministerio estaría admitindo unha norma que xera desequilibrios entre as distintas comunidades (tampouco é bo que existan 17 catálogos diferentes, como sucede co caos do calendario vacinal infantil). Ao recurrir, o Ministerio defende a legalidade vixente, pero é acusado de cómplice da industria farmacéutica. En calquera caso, nesta xogada de xadrez, o PP vese gañador, e tenta aparecer como defensor da racionalidade contra dos “intereses escuros” do goberno de Madrid. Esa é, polo menos, a versión que divulgan os propios interesados coa colaboración entusiasta de La Voz de Galicia, que ten adicado a este tema varias portadas. Nestes días pasados o citado xornal celebraba o levantamento da suspensión cautelar que o Tribunal Constitucional (TC) dictara sobre a aplicación do catálogo, e valoraba esta decisión como un triunfo definitivo da Consellería. Máis a victoria non é tal: cesa a suspensión cautelar da norma pero o recurso sigue o seu trámite e pode que, no seu día, o TC decrete a inconstitucionalidade da mesma
  • En resumo: 
  1. -A Consellería impón desde xaneiro un catálogo restritivo (non priorizado) que exclúe da financiación pública, só en Galicia, determinadas marcas de medicamentos.
  2. -O Ministerio entende que se invaden competencias estatais e recurre ante o TC.
  3. -Este tribunal acepta o recurso e establece a suspensión cautelar do catálogo.
  4. -Esta suspensión cautelar non foi acatada: o aplicativo informático nunca foi desactivado. A Consellería non respectou a decisión do TC.
  5. -Este tribunal, diante da reclamación da Consellería, anula a suspensión cautelar, pero non o recurso, que sigue adiante.
  6. -Ademáis deste, a Consellería terá que enfrontarse a outros tres recursos presentados ante o TSXG contra do catálogo.
  • Toda esta cerimonia da confusión está deseñada básicamente como un elemento de propagandaTrátase dun xogo frívolo e irresponsable iniciado polos actuais gobernantes de Galicia e que persigue o deterioro do goberno centralEse é o obxectivo oculto de todo este monumental enredo. O aforro en fármacos é, neste caso, un obxectivo secundario. En todo caso sempre debería ser perseguido sen vulnerar as leis nin provocar conflictos entre as distintas administracións do Estado.

lunes, 18 de julio de 2011

Homenaje a las víctimas del franquismo en la comarca de Verín, Monterrei y Conxo- As Frieiras (Ourense): estreno del documental "Causa 1.021"

Dentro de unos días (22 de julio, viernes, a partir de las 21:30 en la plaza da Merced en Verín (Ourense) se estrena el documental "CAUSA 1.021".
El documental aborda el inicio de la Guerra Civil en Verín y la represión franquista sufrida diversas personas de la zona de Monterrei y As Frieiras. Entre ellas estaba el médico Carlos Reino Caamaño que era el alcalde de Verín por el Frente Popular (Izquierda Republicana) en julio de 1936.

+++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++++
O acto inclúe a proxección dun documental sobre a represión fascista na zona e unha festa.
A Unión Local da CIG de Verín organiza este venres 21 de xullo un acto ao aire libre en homenaxe ás vítimas do franquismo nas comarcas de Monterrei e Conso-Frieiras. A cita é na Praza da Merced a partir das 21.30 horas.
A parte central da homenaxe consistirá na proxección dun documental, realizado para esta celebración, no que se analizarán os sucesos que aconteceron na vila de Verín hai 75 anos, entre o día 20 e 22 de xullo de 1936, relativos a conformación dunha milicia popular armada para a defensa da República e contra o golpe de estado. Esta iniciativa daría lugar posteriormente á detención de ducias de persoas da comarca e á formación dun consello de guerra contra o alcalde, a corporación republicana da vila e sindicalistas e políticos que remataría co fusilamento dos representantes municipais do concello, no cuartel de San Francisco de Ourense. Outros militantes antifascistas da vila foron condenados a penas de máis de 20 anos de reclusión.
“Tras a proxección do documental haberá unha festa popular en homenaxe a todos as persoas que foron reprimidas, fusiladas, encarceradas, escapadas, exiliadas e executadas polo terrorismo falanxista e franquista nas comarcas de Verín e Conso Frieiras”, indican dende a Unión Local da CIG.

miércoles, 13 de julio de 2011

La saga de los Baltar (médicos compostelanos)


Ya nos adelantó ayer la primicia el profesor Luis Montiel a través de la lista de correo de SEHM (Sociedad Española de Historia de la Mediciana), en la que nos indicaba que acababa de salir un trabajo sobre la biografía del cirujano compostelano Ángel Baltar Cortés
El libro "Dr. Ángel Baltar Cortés (1868-1934). Maestro de Cirujanos" ha sido escrito por el doctor Fernando J. Ponte Hernando (Logroño, 1959), que es doctor en Medicina por la Universidad de Santiago de Compostela, y se dedica profesionalmente a la Pediatría, siendo además profesor acreditado en Historia de la Ciencia.
Aún no hemos tenido la oportunidad de leer el texto, pero seguro que introduce aportaciones novedosas a la figura de este importante médico santiagués, a la cual ya se habían acercado a estudiar otros autores de la Historia de la Medicina de Galicia como por ejemplo el profesor José Carro Otero en su libro "Materiais para unha historia da Medicina galega"(1998), o Dimas Romero Vázquez en su "Galería de médicos gallegos ilustres" (1977).
Ignoramos si el libro se extiende a hablar de dos de los hijos del doctor Ángel Baltar que se dedicaron a la Medicina: Ramón Baltar Domínguez (1902-1981) y Antonio Baltar Domínguez (1906-1970). A ellos ya se les han hecho acercamientos desde libros y trabajos que se han publicado sobre la represión franquista en Galicia (libros de R.Gurriarán, I.Díaz Pardo, X.Alonso Montero, M. Díaz Rey, D.Simón...). Ambos fueron importantes profesionales y docentes de la medicina, implicados en la cultura y la política gallega de su tiempo, pese a las vicisitudes de a Guerra Civil y posguerra. Desde el verano de 1936, Antonio Baltar Domínguez tiene que exiliarse a Argentina (al igual que a Castelao, amigo de su familia). Su hermano Ramón Baltar Domínguez, que queda en Galicia en los años de la Guerra Civil, sufrirá cárcel, juicios y presiones varias desde la maquinaria represiva franquista en la posguerra. Hablaremos más extensamente de ellos otro día.
Hoy descubrimos una reseña en la prensa (Xornal.com) sobre la presentación del libro en Santiago de Compostela, y la reproducimos a continuación.
Enhorabuena al Prof. Ponte Hernando y a la editorial Inéditor por esta publicación.
-------------------------------------------------------------------------------------------http://www.xornal.com/artigo/2011/07/12/cultura/baltar-operou-castelao/2011071223583101506.html

O Baltar que operou a Castelao

IAGO FANDIÑO
12/07/2011 - 23:58 h.
[URL
Ponte Hernando narra a vida de Ángel Baltar, “pai da medicina moderna galega”
“Ángel Baltar e Castelao gozaron dunh­a grande amizade tras a operación do escritor en 1911”, relata o autor do libro Dr. Ángel Baltar Cortés (1868-1934). Maestro de Cirujanos (Inéditor, 2011), Fernando Ponte Hernando. Un esbozo que repasa os datos máis salientables, desde un perfil humano e profesional, da vida do brillante cirurxián galego Ángel Baltar Cortés e que foi presentado na tarde de onte no Museo do Pobo Galego.
“A relación entre ambas familias foi moi íntima”, segue a relatar o tamén doutor Ponte Hernando. “O propio Ángel Baltar ofreceu fondos para financiar varias melloras nas infraestruturas da vila de Rianxo, o que lle valeu para ser nomeado fillo adoptivo da vila”. Este é un dato máis sobre unha das figuras máis importantes, e tamén máis esquecidas, da historia contemporánea de medicina galega.
O doutor Ángel Baltar Cortés, que naceu en Padrón no 1868, foi un dos pais da cirurxía moderna de Galicia. O seu inquedo carácter de investigador levouno a ser un dos principais artífices do paso cara a unha nova cirurxía en Galicia. “Introduciu as análises clínicas a antisepsia, entre outra serie de avances de primeira orde”, relata o médico Fernando Ponte.
O cirurxián tivo unha vea creativa ao inventar varios instrumentos para o seu traballo. “Houbo algún que foi realmente pintoresco, como o gancho de extracción de moedas dos tractos respiratorios e dixestivos”, sinala o autor da biografía. “Foron unhas achegas importantes para a medicina da época”. Este carácter científico fixo que mantivese correspondencia cos maiores e máis importantes médicos europeos e foi o alicerce para fundar, xunto con Manuel Varela no ano 1908, o primeiro sanatorio cirúrxico de Galicia, na cidade de Santiago de Compostela.
PRIMEIROS RAIOS X
Neste centro sanitario déronse as primeiras achegas que puideron garantir o paso cara a cirurxía moderna. Entre as máis importantes, atópanse os raios X ou uso de anestesia, que permitiron un gran avance médico xa que, como recorda Ponto Hernando, “antes, os pacientes tiñan que tomar alcol para non sufrir tanto nas operacións”.
O doutor explica que na época de Ángel Baltar a cirurxía “estaba a sufrir a súa revitalización”. Tal e como sinala no libro, “pásase dunha cirurxía de emerxencia, na que os dou­tores operaban en cru a unha moito máis relaxada e con grandes avances que permitiron chegar a recunchos do corpo humano nos que antes era impensable operar”.
O cirurxián sempre estivo pendente do mundo da medicina e, tras ser condecorado en 1928 coa Cruz de Beneficiencia, creou a Fundación Baltar, que outorga becas bianuais.
Outro dato salientable deste doutor é a amizade que tivo co intelectual galeguista Castelao. Tal é como comenta o neto de Ángel Baltar, Juan Ramón Baltar, que asistiu á presentación do libro, “a relación de amizade vén desde a infancia de Castelao, xa que o seu pai foi un gran amigo da familia e o vínculo dura ata hoxe”.
Pero aínda que a figura de Ángel Baltar goza dunha grande importancia dentro dos círculos da medicina, non ocorre o mesmo dentro da sociedade. Tal e como sinala Ponte Hernando, “o esquecemento social de Ángel Baltar é xeneralizado e pasa con outras figuras como Miguel Gil Casares”. Unha das posibles solucións para que as novas xeracións non esquezan a súa importancia é, segundo relata Juan Ramón Baltar, “a publicación de biografías que dean a coñecer o que fixeron outros médicos importantes”.
[URL] http://www.xornal.com/artigo/2011/07/12/cultura/baltar-operou-castelao/2011071223583101506.html

martes, 12 de julio de 2011

Estrategia de Bioética en el Sistema Sanitario Público de Andalucía

Tomado de http://bit.ly/r8cWBU 



Acaba de ser presentada la "Estrategia de Bioética en el Sistema Sanitario Público de Andalucía". Dado que aborda temas de máximo interés y actualidad, y por si pudiese servir de algo a los lectores del blog, aportamos un enlace  a la página web en la que se puede descargar el documento completo y un enlace a  presentación a medios de comunicación. 
El coordinador del documento y Director de la Estrategia es Pablo Simón quien además de otros vínculos con algunos miembros de la redacción de "Diario de un médico de guardia", lidera y mantiene el blog amigo "El Pájaro que cruza" .
Felicitamos a la Consejería de Salud de la Junta de Andalucía y al coordinador/director de la Estrategia por esta importante iniciativa que arranca estos días en Andalucía. 
¿Veremos algo similar en el futuro en el Sistema Público de Saúde de Galicia? Ojala así sea, pero aún queda mucho trabajo por hacer por parte de la Consellería de Sanidade, del SERGAS y del Comité Galego de Bioética....


viernes, 1 de julio de 2011

Hospital de Piñor (Barbadás-Ourense): De 1949 a junio de 2011

Fotografía del Hospital de Piñor en su etapa como sanatorio antituberculoso.
(Gabinete Comunicación CHUO)
(foto tomada y modificada de cuadro en zona pública de los pasillos del Hospital, junio 2011) 

El Hospital de Piñor funcionó inicialmente como Sanatorio Antituberculoso (septiembre de 1949), perteneciente al Patronato Nacional Antituberculoso. Con el paso de los años se transforma en un  Hospital de Medicina Interna/Rehabilitación, primero perteneciente al INSALUD y ya luego al SERGAS/Xunta de Galicia. Así ha sido hasta el 30 de junio de 2011.
El centro hospitalario de Piñor (Barbadás-Ourense) cerró sus puertas el 30 de junio de 2011 con el fin de comenzar a acometer una serie de reformas, que son necesarias para poder acoger a los pacientes del Hospital Psiquiátrico "Cabaleiro Goás" de Toén (Toén-Ourense). Las autoridades calculan que esto será viable desde final del año 2011.  
Ha sido muy criticado desde diferentes ámbitos políticos, ciudadanos, sindicales, Plataformas de defensa de la sanidad pública y por los trabajadores del CHOU (sobre todo los de los Hospitales de Piñor y de Toén). 

El cierre estival del hospital de Piñor avanza su reestructuración
Tomado de http://www.lavozdegalicia.es/ourense/2011/07/01/0003_201107O1C19911.htm

Dejamos algunos enlaces a la noticia:

Documentación sobre Hospital de Piñor. Archivo personal Dr. Castro Paz (Ourense)

Balconada en sanatorio antituberculoso, años 1945-1950 Anuncio Publicidad de época.